Po wstępnym przygotowaniu psychicznym i razem z jego kontynuacją powinno iść w parze przygotowanie fizyczne pacjenta do zabiegu wyłonienia stomii. Pielęgniarka przygotowując pacjenta do zabiegu, wykonuje następujące czynności:
- Wyznacza miejsce stomii
- Dba o mechaniczne oczyszczenie jelita przez zabiegiem
- Wykonuje wkłucie dożylne, przetacza zlecone płyny
- Cewnikuje pęcherz moczowy pacjenta
- Przygotowuje pole operacyjne, czyli miejsce na ciele pacjenta, w którym będzie wyłoniona stomia
Ad. 1. Wyznaczanie miejsca stomii
Przed zabiegiem operacyjnym bardzo ważne jest dobre wyznaczenie miejsca stomii tak, by pacjent po operacji miał jak najlepszą jakość korzystania z wyłonionej stomii i by nie przeszkadzała mu ona w codziennym funkcjonowaniu. Jest ono wyznaczane w przeddzień operacji. Dzieje się tak dlatego, że pacjent ma wtedy jeszcze dobrze napięte powłoki brzuszne, które na stole operacyjnym stają się zwiotczałe i nie dają dobrego obrazu tego, w jakim miejscu i jak będzie wyglądać wyłoniona stomia. Wyznaczanie tego miejsca już podczas zabiegu mogłoby się skończyć także tym, że wyłoniona stomia nie dałaby się odpowiednio zaopatrzyć. Pielęgniarka wyznacza miejsce wyłonienia stomii po konsultacji z lekarzem i rozmowie z pacjentem, podczas której orientuje się w:
- stanie wzroku pacjenta - jest to ważne pod tym względem, żeby pacjent mógł zobaczyć swoją stomię
- używaniu przez pacjenta protez - które mogłyby utrudniać lub ograniczać możliwość zaopatrzenia stomii przez pacjenta
- możliwości poruszania się - pochylanie, obracanie
- wykonywanym zawodzie - czy jest to praca fizyczna, wymagająca dużej sprawności, czy raczej siedząca, spokojna
- tym, czy pacjent uprawia jakieś sporty oraz jaki tym odzieży preferuje - by jak najlepiej dostosować miejsce stomii w ten sposób, by nie przeszkadzało pacjentowi w codziennym życiu
- stojącej
- siedzącej
- leżącej
Podczas wyznaczania miejsca stomii pielęgniarka zwraca szczególną uwagę na ułożenie powłok brzusznych tak, by w żadnej pozycji fałdy skóry nie zasłaniały miejsca z wyłonioną stomią. Po rozmowie oraz badaniu pacjenta pielęgniarka powinna pamiętać o podstawowych zasadach wyznaczania miejsca stomii, które są następujące:
- "Kanał stomijny w powłokach brzusznych powinien przebiegać w mięśniu prostym brzucha lub w jego pobliżu (jeśli jest taka możliwość)
- Miejsce stomii powinno być widoczne dla chorego
- Stomia powinna być oddalona od cięcia operacyjnego co najmniej o 4 cm
- Stomia nie powinna znajdować się w pobliżu kolców biodrowych, blizn pooperacyjnych i innych fałdów skórnych, zmian popromiennych i przeszczepów skóry"
- Stomia powinna być także daleko od pępka, kości łonowej oraz łuku żebrowego
Ad. 2. Mechaniczne oczyszczanie przewodu pokarmowego
Obecnie najlepszą metodą oczyszczania przewodu pokarmowego jest użycie preparatu Fortrans. Podaje się pacjentowi 4 saszetki preparatu rozpuszczone w 4 litrach płynów (woda mineralna niegazowana lub woda przegotowana). Przed wykonaniem zabiegu oczyszczania przewodu pacjent jest informowany o konieczności jego przeprowadzenia, tłumaczone jest, jak będzie on wyglądał. Wyjaśnia się także, jakie zasady towarzyszą zabiegowi (czyli np. jak pacjent ma się poruszać podczas picia płynu) oraz informuje się chorego, by zgłaszał wszelkie dolegliwości zaistniałe w tym czasie. Następnie pielęgniarka mierzy podstawowe parametry życiowe pacjenta, żeby wykluczyć stan, w którym niemożliwe będzie wykonanie planowanej operacji, a także przeczyszczenie przewodu pokarmowego.
Przebieg zabiegu oczyszczania przewodu pokarmowego preparatem Fortrans:
- Pielęgniarka rozpuszcza jedną saszetkę preparatu w 1 litrze wody
- Pielęgniarka zanosi szklankę choremu i wyjaśnia, że powinien on wypić preparat w ciągu 45 minut i w czasie picia spacerować
- Pacjent informuje pielęgniarkę, kiedy po wypiciu pierwszego preparatu oddał stolec
- Pielęgniarka po tym przygotowuje drugi litr płynu i zleca pacjentowi, by wypił go z szybkością 250 ml/ 15 min
- Pacjent powiadamia pielęgniarkę, kiedy po drugiej porcji oddał stolec
- Po tym pielęgniarka przygotowuje kolejną porcję preparatu, a po niej następną polecając, by pacjent wypił je kolejno w tym samym tempie, co porcję drugą
- Jeśli zachodzi taka potrzeba pielęgniarka dostosowuje czas picia do możliwości pacjenta
- Pielęgniarka po wypiciu przez pacjenta wszystkich porcji preparatu przeprowadza ocenę jego skuteczności - płyn w toalecie po oddaniu przez pacjenta stolca powinien być bezbarwny lub lekko żółty
Ad. 5. Przygotowanie pola operacyjnego
Po wyznaczeniu miejsca stomii, należy przygotować pole operacyjne. W związku z tym w przeddzień operacji (wieczorem) pacjent powinien wykonać toaletę całego ciała, zwracają szczególną uwagę na dobre wymycie pępka oraz brzucha. W dniu zabiegu pacjent wykonuje toaletę poranną, pielęgniarka zabezpiecza pępek pacjenta jałowym gazikiem i plastrem. Należy również usunąć owłosienie w miejscu planowanego cięcia i jego okolicach. Te zabiegi są bardzo istotne, ponieważ chronią przed możliwymi zakażeniami rany podczas zabiegu operacyjnego
Źródła:
- Bielecki K., Dziki A., Szczepkowski M i wsp., Stomia - poradnik dla pacjentów, pielęgniarek i lekarzy, Polskie Towarzystwo Opieki nad Chorymi ze Stomią Poilko, Poznań 1993
- Szewczyk M.T., Cwajda J., Postępowanie pielęgniarskie wobec chorego przed zabiegiem operacyjnym wyłonienia stomii jelitowej, 53-59, Szewczyk M.T., Ślusarz R., Pielęgniarstwo w chirurgii, Borgis, Warszawa 2006
- Sobczak U., Majewska G., Procedura wyznaczania miejsca stomii, www.ptps.pl
- Kapała W., Pielęgniarstwo w chirurgii, Czelej, Lublin 2006