Okres przygotowawczy do wyłonienia stomii, czyli tzw. okres przedoperacyjny zaczyna się już w chwili, kiedy pacjent usłyszy diagnozę, a kończy się wykonaniem zabiegu. W przygotowaniu pacjenta do operacji wyłonienia kolostomii, pielęgniarka powinna przede wszystkim wziąć pod uwagę aspekt psychiczny. Zmniejszy to ryzyko powikłań oraz zwiększy potencjał adaptacyjny pacjenta. Zazwyczaj dla pacjenta diagnoza konieczności wyłonienia stomii jest diagnozą bardzo obciążającą psychicznie. Rodzi się obawa przed zmianą wyglądu, niepewność co do możliwości kontynuowania swojej naturalnej aktywności życiowej. Często pacjent zaniża swoją samoocenę, ponieważ w jego oczach będzie mniej atrakcyjny fizycznie po dokonanym zabiegu. Pacjenci boją się także o reakcję rodziny na ich nową sytuację.
Do psychicznych następstw wyłonienia stomii należą, oprócz wymienionych powyżej:
- "poczucie straty i żalu
- lęk przed zabrudzeniem i niekontrolowanym oddawaniem gazów
- poczucie wstydu i zażenowania
- poczucie bezradności i zagubienia
- niechęć w podejmowaniu działań związanych z samoopieką"
Oprócz następstw psychicznych, wyłonienie stomii pociąga za sobą również następstwa fizyczne i społeczne.
Fizyczne następstwa wyłonienia stomii:
- pacjent traci odbyt i nie ma możliwości naturalnego wypróżniania się
- pacjent musi korzystać ze sprzętu do zaopatrywania stomii
- zmienia się obraz fizyczny pacjenta
- pacjent traci kontrolę nad wydalaniem i nad odchodzeniem gazów
- pacjent musi nabyć nowe umiejętności związane z pielęgnacją stomii
Społeczne następstwa wyłonienia stomii:
- zaburzone zostaje funkcjonowanie pacjenta w społeczeństwie (zazwyczaj wiąże się to z jego obniżoną samooceną)
- ograniczone zostają kontakty z innymi ludźmi, pacjent nie podejmuje aktywności towarzyskiej takiej, jak przed zabiegiem
- obniżona zostaje aktywność zawodowa pacjenta
- obniżona zostaje aktywność seksualna (wiąże się to ze wstydem oraz spadkiem jakości pożycia intymnego)
- może dochodzić do zmiany ról w rodzinie
Z powyższych następstw jasno klaruje się wniosek, że wyłonienie kolostomii jest dla pacjenta ogromnym przeżyciem psychicznym, które pociąga za sobą poważne skutki. Dlatego tak ważne jest, by pielęgniarka przygotowała pacjenta dobrze psychicznie do zabiegu, dbając o dobrą jego edukację w tym zakresie. Pielęgniarka powinna przede wszystkim odbyć z pacjentem szczerą rozmowę, podczas której wytłumaczy pacjentowi, jak będzie wyglądało jego życie po zabiegu. Odpowie także podczas niej na nurtujące pacjenta pytania, tym samym wykaże wsparcie psychiczne, dzięki któremu pacjent poczuje się bezpieczny i otoczony opieką. Wskazane byłoby, gdyby pacjentowi, który czeka na zabieg wyłonienia stomii, umożliwiono spotkanie z psychologiem klinicznym oraz osobą, która ma już wyłonioną stomię. Psycholog będzie potrafił bardziej fachowo uspokoić pacjenta i pomóc mu w radzeniu sobie z lękiem związanym z operacją, zaś osoba ze stomią będzie bardziej wiarygodna w rozmowie o tym, że po zabiegu można wieść normalne, aktywne życie.
Źródła:
- Broszury infromacyjne firmy ConvaCare, http://www.ptps.pl
- Szczepkowski M.: Stomia jako problem chirurgiczny, Nasza Troska 2002, 1, 3-7