Po pionizacji chorego, do czasu jego wypisania ze szpitala trwa późny okres pooperacyjny. W tym czasie pielęgniarka zajmuje się głównie edukacją pacjenta i adaptuje go do nowej sytuacji. Oczywiście pomaga też ona i zmienia sprzęt stomijny, jednak robi to na początku z pomocą pacjenta, a po jakimś czasie sama już tylko asystuje i sprawdza, czy pacjent radzi sobie z samopielęgnacją. Naukę zaopatrywania stomii pielęgniarka powinna rozpocząć jak najwcześniej od momentu pionizacji pacjenta. Powinna mu ona przedstawić i dokładnie omówić z czego się składa sprzęt stomijny, a także nauczyć pacjenta posługiwania się nim. Czynności związane z nauką zaopatrywania stomii powinno wykonywać się w sali opatrunkowej. Idealną sytuacją byłoby, gdyby taka sala posiadała duże lustro, w którym pacjent mógłby dokładnie obserwować czynności pielęgniarki i przed którym sam później mógłby uczyć się zmiany sprzętu stomijnego.
Zmiana sprzętu stomijnego: Przy nauce zmiany sprzętu stomijnego powinniśmy zapoznać pacjenta z następującym schematem i kolejno wykonywanymi czynnościami, gwarantującymi poprawne zaopatrzenie stomii:
- Przygotowanie potrzebnych akcesoriów:
- nowy woreczek lub cały nowy zestaw
- nożyczki (małe)
- miarka z papieru
- ciepła woda
- lignina
- worek na odpadki
- Zmierzenie miarką z papieru wielkości stomii
- Wycięcie nożyczkami odpowiedniego otworu w płytce
- Odklejenie starego worka
- Zmycie skóry wokół stomii ciepłą wodą (bez żadnych dodatkowych środków)
- Osuszenie skóry ligniną
- założenie nowego woreczka (lub nowej płytki z woreczkiem)
- Sprawdzenie, czy nowy sprzęt odpowiednio przylega do skóry
Obecnie dostępne są specjalne gaziki firmy ConvaCare - 2 rodzaje: do zmywania skóry wokół stomii oraz gaziki z płynem ochraniającym. Można więc zastąpić zmywanie skóry wokół stomii wodą, użyciem tych właśnie gazików (oczywiście jeśli skóra wokół stomii nie jest zabrudzona kałem - wtedy najpierw zmywamy ją wodą, a następnie używamy gazików). Gazików do zmywania skóry wokół stomii używamy po zdjęciu płytki lub woreczka. Działają one zmywająco, odświeżająco oraz zmniejszają ryzyko podrażnień, a także ułatwiają przyklejenie płytki stomijnej. Gazików z płynem ochraniającym używamy po zastosowaniu gazików omówionych powyżej. Te gaziki nasączone są specjalnym płynem, który tworzy na skórze barierę ochraniającą, zabezpieczającą przed podrażnieniami (np. od kleju), odparzeniami oraz ułatwia przyleganie płytki. Po wyschnięciu płynu można przykleić płytkę stomijną.
Pielęgnacja skóry wokół stomii: W pielęgnacji skóry wokół stomii głównym celem jest niedopuszczenie do jej podrażnienia lub uszkodzenia. Przede wszystkim należy przestrzegać prawidłowego schematu zmiany sprzętu stomijnego. Skórę wokół stomii należy spłukiwać ciepłą wodą. Zabronione jest używanie benzyny lub eteru do usunięcia pozostałości po kleju, gdyż substancje te mocno wysuszają skórę, przez co worek stomijny gorzej się jej trzyma. Nie można także używać mydła, gdyż mienia ono pH skóry narażając ją na podrażnienia. Po zmyciu skóry wokół stomii nie nakłada się na nią żadnych maści lub kremów, ponieważ zazwyczaj są one tłuste i wilgotne, co zmniejsza przyczepność worków stomijnych. Po zmyciu skóry wokół stomii należy ją dokładnie wysuszyć. Zakładanie sprzętu na jeszcze wilgotną skórę powoduje to, że nie będzie się on dobrze trzymał. Powinno się też oglądać i oceniać skórę wokół stomii pod względem wystąpienia uczulenia, co może być skutkiem zmiany sprzętu stomijnego na inny lub nieprawidłowości w pielęgnacji. Jeżeli (szczególnie u mężczyzn) wokół stomii występuje owłosienie, to zaleca się, by je usunięto (zgolono), co nie dopuści do takiego powikłania jak zapalenie mieszków włosowych wokół stomii.
Źródła:
- Bielecki K., Dziki A., Szczepkowski M i wsp., Stomia - poradnik dla pacjentów, pielęgniarek i lekarzy, Polskie Towarzystwo Opieki nad Chorymi ze Stomią Poilko, Poznań 1993
- Sobczak U. : Dobór sprzętu stomijnego, Nasza Troska 2002, 1, 4
- Szewczyk M.T., Cwajda J., Cierzniakowska K., Postępowanie pielęgniarskie wobec chorego po zabiegu operacyjnym wyłonienia stomii jelitowej, 61-69, Szewczyk M.T., Ślusarz R., Pielęgniarstwo w chirurgii, Borgis, Warszawa 2006